مهندس محمدزمان جلویان، مدیرعامل هلدینگ ” تولید و توسعه پویا انرژى نگین سبز خاورمیانه” در گفت و گو با گروه رسانه اى پردازش تصریح کرد:

“پویا انرژی” به تولید برق از طریق شیوه های نوین ورود کرد

ضرورت تهاتر پنل هاى خورشیدى با درآمد صادرات نفت ایران به چین

مهنــدس محمدزمــان جلویــان، مدیرعامل هلدینگ “تولید و توســعه پویا انرژى نگین سبز خاورمیانه” در گفت و گو با گروه رســانه اى پردازش به تشــریح فلسفه وجودى تشکیل این شرکت پرداخت و گفت:”پویا انرژى” بــه عنوان زیرمجموعه هلدینگ ســرمایه گذارى معــادن و فلزات با ســهام صددرصدى در راستاى تکمیل زنجیره ارزش در صنایع معدنى و فولادى تشکیل شده است.

گروه رســانه اى پردازش: با توجه اینکه صنایع معدنى و فولاد از چالش هاى حوزه انرژى بی بهره نبوده اســت،”ومعادن” با ورود به حوزه تامین انرژى، سعی در تولید پایدار و کاهش هزینه های عدم النفع تولید کرده است.

شایان ذکر است، پویا انرژى علاوه بر دارا بودن 25 درصد از سهام شرکت گهر انرژى سیرجان، مالکیت نیروگاه هاى سیکل ترکیبى سمنان با چهار واحد گازى به ظرفیت 732 MW می باشــد که 366 مگاوات از بلوك دوم گازى آن در سال 1401وارد مدار شده اســت و علاوه بر آن، نیروگاه خورشیدى پویاى سمنان 1 به ظرفیت ده مگاوات از جمله پروژه هایی است که از بهمن سال 1401 وارد مدار شده است.

از جمله پروژه هاى توسعه اى شرکت در حوزه تجدید پذیر، احداث یک نیروگاه خورشیدى به ظرفیت 14 مگاوات در سمنان با هزینه اى بالغ بر 300 میلیاردتومان(در مجاورت نیروگاه خورشــیدى پویاى سمنان 1) است. همچنین این شــرکت پروژه نیروگاه خورشیدى به ظرفیت 90 مگاوات کرمانشاه را در دست اقدام دارد که فاز اول آن با خریدارى بخشى از پنل هاى خورشــیدى به ظرفیت 10 مگاوات در دست اجراســت. احداث یک نیروگاه خورشیدى پانزده مگاوات دراستان سمنان با هزینه اى بالغ بر 5/1 میلیون یورو و مدت زمان بازگشت سرمایه چهار ساله نیز از دیگر پروژه هاى توسعه اى شرکت است که انرژى تولیدى آن در تابلوى سبز برق به فروش خواهد رسید.

این شــرکت در راستاى توسعه پایدار و تکمیل سیکل نیروگاه سمنان، تکمیل بخش بخار سیکل ترکیبى سمنان به ظرفیت سیصد و شصت مگاوات(توربین بخار) با هزینه اى بالغ بر سیصد و چهار میلیون یورو که منجر به افزایش راندمان نیروگاه از راندمان اسمى 36 به راندمان اسمى 54 درصد و کاهش آلایندگى مى گردد را در دستور کار خود قرار داده اســت. بخش بخار نیروگاه سیکل ترکیبى بدون نیاز به سوخت فســیلى، با استفاده از محصولات احتراق خروجى توربین هاى گاز، تولید انرژى الکتریکى می کند.  با اتصال واحدهاى بخار ســیکل ترکیبــى و واحدهاى نیروگاهى تجدیدپذیر به شبکه امکان ورود به بازار گواهى کربن و استفاده از مزایاى مالى و اقتصادى فروش گواهى کربن(Carbon Credit) وجود خواهد داشــت و این شرکت مذاکراتى را با چند بازار داوطلبانه و شرکت هاى بین المللى فعال درحوزه محیط زیست انجام داده است.

به گفته مدیرعامل پویا انرژى، صنعت برق امروز به ضرورت و اجبار ناشى از عوامل بازدارنده اى همچون ناترازى در تولید و مصرف برق، محدودیت هاى زیست محیطى و آلایندگى در استفاده از سوخت هاى فسیلى، ناترازى در حوزه گاز و گازوییل، ضرورت بهبود ترکیب سبد انرژى کشور و افزایش قابلیت اطمینان و مقرون به صرفه بودن و رقابت صنعتى، در کنار الزامات و استانداردهاى زیست محیطى جهانى، قدم به سوى انرژى های تجدیدپذیر برداشته است.

در وزارت نیرو و ســازمان انرژى هــاى تجدیدپذیر و بهره ورى برق ایران(ساتبا) کارهاى خوبى صورت گرفته و ساختارهاى مناسبى ایجاد شــده(مانند تابلو سبز برق و ….) ولى کمــاکان به دلیل وجود قوانین ناســازگار و غیرهمبند و ناهماهنگى در اجرا بین سازمان هاى مختلف و نیز توسعه محور نبودن برخى از قوانین، شاهد ایجاد موانعى در اجراى این پروژه ها هســتیم؛ به طور مثال، پراکندگى جغرافیایى شبکه و عدم تناسب میان شبکه و زمین مدنظر براى احداث نیروگاه(توسعه غیرهمگن شبکه و عدم وجود زیرساخت هاى مناسب جهت اتصال به شبکه سراسرى)، نبود مکانیزم مناسب براى اعتبار سنجى و ارزیابى اهلیت و صلاحیت افراد حقیقى و حقوقى درخواست کننده احداث نیروگاه تجدیدپذیر که منجر به پرشدن ظرفیت شبکه به دلیل تخصیص مجوز اتصال به شــبکه به متقاضیان زیادى که فعالیتى انجام نمى دهند، ضعف در زیر ساخت هاى توسعه و دولت الکترونیک یکپارچه همبند، عدم تخصیص ارز براى تامین تجهیزات ساخت خارج مانند پنل و اینورتر (کمبود منابع ارزى و زمانبر بودن پروسه تخصیص آن)، عدم وجود منابع مالى بانکى یا از صندوق توسعه ملى و عدم تخصیص مناسب اعتبار و وام براى پشتیبانى چه در صندوق توسعه ملى و چه در بانک ها و..، موجب شده تا بسیارى از شرکت ها به خصوص بخش هاى خصوصى که اقدام به ایجاد ظرفیت هاى زیادى کرده اند، نتوانند طرح هاى خود را عملیاتى کنند یا در زمان مناسب و منطقى به پایان برسانند.

هر چند، شــرکت پویا انرژى توانسته است با برداشتن گام هاى پیوسته با نقدینگى موجود و تسهیلات کم، بخشى از پروژه هاى خود را محقق سازد؛ دراین راستا، این مجموعه پیشنهاداتى را به ساتبا ارائه داده است مبنى بر اینکه به ازاى دریافت بخشى از فروش نفت کشــور به چین، پنل هاى خورشــیدى و اینورتر وارد گردد و پس از آن شرکت هاى ایرانى که از قبل توســط یک موسسه مستقل اعتبارسنجى شده اند، به جاى دریافت وام، با آورده بیست یا سى درصدى، پنل اینورترهاى مورد نیاز براى تاسیس نیروگاه در اختیار آن ها قرار گیرد. از مزایاى این اقدام مى توان به نقد کردن بخشى از درآمد نفت کشــور و واردات یــک کالاى مولد، ارائه پنل و اینورتر(که حــدود 40 تا 50 درصد ارزش نیروگاه خورشیدى است) از محل مطالبات کشور به شرکت هاى داخلى که مى تواند جایگزین سیاست تخصیص وام با بهره بالا و بروکراسى پیچیده باشد(هر چند منابع مالى کافى در سیستم بانکى و صندوق توسعه ملى وجود ندارد)، امکان صرفه جویى در مصرف گاز و گازوییل کشور و صادرات گاز و گازوئیل و ایجاد درآمد ارزى براى کشور و سرعت گرفتن ساخت نیروگاه ها، اشاره کرد.

مهندس جلویان با بیان اینکه بخــش قابل توجهى از چالش انرژى توســط انرژى هاى تجدیدپذیر حل خواهد شد، تصریح کرد: عمده پیک بار مصرف کشــور سرمایشى اســت زیرا ایران یک کشور گرمســیر است و از طرفى مى توان در پیک تابســتان شــاهد اوج تولید نیروگاه خورشیدى هم باشیم. ضمنا نیروگاه هاى خورشیدى در زمان کوتاه ترى نســبت به نیروگاه هاى حرارتى و بادى نصب و راه اندازى مى شوند و لذا با در مدار آوردن سریع نیروگاه هاى خورشــیدى، مى توان از خسارات ناشى از عدم النفع تولید و صادرات محصولات فرآورى شده مانند فولاد، محصولات پتروشیمى و… جلوگیرى به عمل آید؛ درپاسخ به موضوع فرآیند ذخیره سازى انرژى خورشیدى به خصوص با باترى هاى لیتیومى (روش BESS) هنوز در شرایط کنونى کاملا اقتصادى نیستند (مگر براى بارهاى حساس یا صنایع با هزینه هاى عدم النفع بالا) اما در کشور ما با توجه به جغرافیاى وسیع، براى این مهم نیز راهکارى جذاب وجود دارد.

در میان مدت اما مى تــوان براى ذخیره ســازى انرژى خورشــیدى از نیروگاه هاى تلمبه ذخیره اى و یا بانک هاى فلایویل در کنار نیروگاه هاى خورشیدى درسواحل جنوبى خلیج فارس و دریاى عمان استفاده کرد.

به جاى استفاده از باترى هاى لیتیومى، از بهره هاى طبیعى همچون بخشى از رشته کوه هاى کم ارتفاع جنوبى کشور استفاده کرد. مى توان از انتهاى خوزستان و ابتداى استان بوشهر)بندر دیلم( در حاشیه خلیج فارس تا عسلویه، بندرلنگه، بندر عباس، ســواحل مکران و تا چابهار، در حاشیه خلیج فارس تا دریاى عمان، در مکان هاى مناسب نیروگاه خورشــیدى نصب کرد. احتمالا پس از دو یا سه سال(در صورت سرمایه گذارى مناسب در حوزه نیروگاه خورشیدى)، در ساعات ظهر و بعد از ظهر، مازاد تولید خواهیم داشت. از مازاد تولید نیروگاه هاى خورشیدى استفاده شود و سپس آب دریاى خلیج فارس(دریاى عمان) به مخازن بتنى که بالاى کوه هاى کم ارتفاع حاشیه نزدیک خلیج فارس(دریاى عمان) قرار دارند، پمپاژ شده و عملا با ایجاد نیروگاه تلمبه ذخیره اى(همچون نیروگاه سیاه بیشه)، مى توان در ساعاتى که نیروگاه خورشیدى درمدار نیستند، از انرژى ثقلى آب ذخیره شــده در مخازن بالاى کوه، به عنوان نیروگاه استفاده کرد.

علاوه بر نیروگاه هــاى تلمبه ذخیــره اى، مى توان از فناورى هاى جدید نظیــر بانک هاى فلایویل نیز در حوزه ذخیره ساز اســتفاده کرد.

فلایویل (Flywheel Energy Storage) یک سیستم مکانیکى است که انرژى الکتریکى را به صورت انرژى جنبشــى در یک روتور(چرخنده) چرخان با ســرعت بالا ذخیره مى کند. این روتور ً معمولا ازجنس فولاد یا مواد کامپوزیتى با اســتحکام بالا ساخته مى شود تا بتواند سرعت هاى چرخش بسیار بالا را تحمل کند. هنگامى که نیاز به انرژى باشد، فلایویل به عنوان یک ژنراتور عمل مى کند و انرژى جنبشى ذخیره شده را دوباره به انرژى الکتریکى تبدیل مى کند.

از مهم ترین مزایاى فناورى فلایویل مى توان به طول عمر بیشتر نسبت به باترى و سرعت پاسخ بالا که براى کاربردهایى مانند تثبیت فرکانس شبکه برق بسیار مناسب است، اشاره کرد.همچنین راندمان این فناورى در مقایسه با فناورى هاى رقیب، بالا و به دلیل ساخته شدن از مواد غیرسمى دوستدار محیط زیست هستند.

مدیرعامل پویا انرژى، یکى دیگر از راهکارهاى تولید برق بدون تولید آلایندگى را استفاده از نیروگاه هاى سیکل ترکیبى برشمرد و تصریح کرد: انرژى حرارتى بخش بخار نیروگاه هاى ســیکل ترکیبى، گاز یا دود حاصل از احتراق توربین هاى گازى که از اگزوز خارج مى شــود است که نیروگاه هاى سیکل ترکیبى راندمانى بین پنجاه تا شصت درصد دارند و با توجه به این که ظرفیت قابل توجهى نیروگاه گازى(حدود23 هزارمگاوات) داریم که در حال حاضر راندمان حدود 30 و یا کمتر دارند و قابل تبدیل به سیکل ترکیبى است؛ شایان ذکر است، یکى از طرح هاى توسعه پویا انرژى، احداث دو واحد بخار سیکل ترکیبى است که هر کدام از محصولات احتراق دو واحدگازى(جمعا چهار توربین گازى) استفاده مى کنند و مجموع این دو واحد بخار 360 مگاوات است و با هزینه اى بالغ بر مبلغ سیصد و چهار میلیون یورو اجرا مى شود.

ضمن آنکه یک طرح کمپلکس مجتمع تولید هیدروژن و آب شیرین کن با استفاده از نیروگاه خورشیدى در سواحل مکران در دستور کار پویا انرژى قرار دارد که در حال تامین سرمایه و تخصیص زمین است؛ در این طرح با روش الکترولیز PEM با اســتفاده از انرژى تولیدى نیروگاه خورشیدى، هیدروژن تولید شده و از این هیدروژن مى خواهیم در تولید فولاد سبز استفاده کنیم. این طرح به نوبه خود از طرح هاى جدید در دنیا به شمار مى رود که درحال حاضر در استرالیا، عربستان، عمان و…در دست اجرا است و ایران هم با اجراى این طرح ها به جمع این کشورها مى پیوندد.

وى در پایان، برخى انتقادات به نحوه مصرف انرژى خانگى را مورد اشاره قرار داد و خاطر نشان کرد که استانداردهاى ساختمان ســازى و عدم توجه به مــاده 19 مقررات ملى ســاختمان، تولید لوازم خانگى با بهره ورى پایین در کنار ممنوعیت واردات کالاهاى خانگى کم مصرف، موتورهاى پرمصرف در کولرهاى آبى و دیگر لوازم خانگى و به طور کلى بسترسازى سبد انرژى خانوار در چند دهه گذشته به گونه اى اســت که بخش قابل توجهى از انرژى با بهره ورى پائین، استفاده مى شود. به طور مثال، در استفاده از کترى آب روى اجــاق گاز کمتر از 15 درصد از انرژى حاصل از احتراق گاز صرف جوشاندن آب مى شود و ما بقى آن به هدر مى رود اما بیش از 80 درصد از انرژى منتقل شده به کترى برقى در جوشاندن آن استفاده مى شود.

همچنیــن در خصوص ارتقــاء بهــره ورى مصرف انرژى کولرهــاى آبى، در صورت جلوگیــرى از تولید الکتروموتورهاى معمولى با راندمان کمتر از 45 درصد و اجبارى کردن برچسب انرژى و جایگزینى الکتروموتورهاى پربازده با راندمان حــدود 80درصد، امکان صرفه جویى دیماند بیش از سه هزار مگاوات انرژى الکتریکى در پیک تابستان وجود خواهد داشت.

ازسوى دیگر،ضوابط ساختمان سازى دراجراى دیواره ها و در و پنجره، اســتفاده ازموتور خانه هــاى مجزا و…نیز به هدر رفت این انرژى دامن مى زند، به طور مثال در کشورهاى سردسیر همچون روسیه، کانادا، حوزه اسکاندیناوى و… از حرارت دور ریز نیروگاه ها(که درحومه شهرها قرار دارند) براى تولید آبگرم و انتقال به شبکه خانگى از طریق سیستم لوله کشى استفاده مى شود تا ضمن جلوگیرى از هدر رفت انرژى از دود خروجى اگزوز این نیروگاه ها نیز استفاده شود. درنتیجه، ایجاد بســترهاى نادرست سبد انرژى(بردن گاز به همه منازل در شــهرها و روستاها) در دهه هاى گذشته و پیچیدگى هاى اقتصادى و اجتماعى براى تغییر سبک زندگى و سبدانرژى، موجبات چالش هایى را فراهم آورده که امروز در بخش صنعتى و خانگى دامن گیر کشور شده است.